(۴۶) آداب اسب‌سواري و پياده‌روي
پیاده‌روی و قدم‌زدن جهت طاعت خداوند متعال باشد، چون پیامبر ص فرموده است: «پاها نیز زنا می‌كنند و زنای آنها راه‌رفتن است»
.
از راه‌رفتن به صورت متكبرانه نهی شده است، چون پیامبر ص فرموده است: «هنگامی كه مردی با لباس متكبرانه و خودبینانه راه می‌رفت، خداوند او را در زمین فرو برد، و تا روز قیامت او می‌لرزد
». و با ناز راه‌رفتن و خرامیدن فقط در جهاد در راه خدا جایز است.
پیامبر ص هنگام راه‌رفتن با حالت خمیده و رو به پایین راه می‌رفت
. و از سایرین سریعتر و بهتر و آرامتر راه می‌رفت.
ابوهریره س می‌گوید: «ندیده‌ام كه كسی بهتر و نیكوتر از رسول الله ص راه برود، گویی كه خورشید در صورتش جریان پیدا كرده بود. و كسی را ندیده‌ام كه سریعتر از پیامبر ص راه برود. گویی كه زمین وی را در برمی‌گیرد، و ما خود را خیلی خسته می‌كردیم در حالی كه برای پیامبر ص چندان خسته‌كننده نبود»
.
صاحب چهارپایان مستحق‌تر هستند كه در جلو سوار شوند. پس جز با اجازه او كسى جلو سوار نشود، چون در حدیث بریده س آمده است كه: «پیامبر ص از جایی می‌گذشت كه مردی با الاغش آمد و گفت: ای رسول الله ص سوار شوید و خود عقب رفت، پیامبر ص فرمود: «تو از من مستحق‌تر هستی كه جلو سوار شوی، مگر اینكه آن جا را به من بدهی، گفت: پس من آن جا (جلو) را به شما دادم، سوار شوید»
.
اگر بر چهارپا سنگینی نكند، دوتركه سوار‌شدن جایز است. و گاهی معاذ پشت سر پیامبر ص سوار می‌شد
.
مكروه است كه از چهارپایان به عنوان منبر استفاده كرد. در حدیث ابوهریرهس آمده است كه از پیامبر ص روایت می‌كند: «شما را برحذر می‌دارم از اینكه چهارپاهای خود را در منبر قرار دهید، چون خداوند متعال آنها را مسخر و رام شما كرده است تا به سرزمینهایی بروید كه جز با سختی و مشقت بسیار به آنجا نمی‌رسید. و زمین را برای شما قرار داده است، پس نیاز خود را از آن برآورده كنید»
.
پیامبر ص هنگام راه‌رفتن به دیگران نمی‌نگریست. و طوری راه می‌رفت كه مشخص بود ناتوان و كسل نیست.
با سستی و ضعف راه نرود. چون عمر س وقتی مردی را دید كه با سستی و بی‌حالی راه می‌رفت به او گفت: «دین ما را به مردگی نزن، خداوند تو را بمیراند».
باید راه‌رفتن به آرامی و وقار باشد. چون خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَعِبَادُ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلَّذِينَ يَمۡشُونَ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ هَوۡنٗا﴾ [الفرقان: ۶۳]. «بندگان (خاص خداوند) رحمان، كسانى هستند كه با آرامش و بىتكبر بر زمین راه مىروند».
زنان باید از كنار راه حركت كنند و مثل فرموده خداوند متعال باشند: ﴿فَجَآءَتۡهُ إِحۡدَىٰهُمَا تَمۡشِي عَلَى ٱسۡتِحۡيَآءٖ﴾ [القصص: ۲۵]. «ناگهان یكى از آن دو (زن) به سراغ او آمد در حالى كه با نهایت حیا گام برمىداشت».
پیامبر ص با اصحاب راه می‌رفت و آنها از جلو پیامبر حركت می‌كردند، و پیامبر ص پشت سر آنها حركت می‌كرد و فرمود: «از جلو من حركت كنید و پشت سرم را برای ملائكه خالی كنید»
.
رسول الله ص ضعیفان را دنبال می‌كرد تا آنها را به قافله برساند، و آنان را پشت خود بر مركب سوار می‌كرد. و برای آنها دعا می‌كرد
.
امام ابن عقیل / می‌گوید: اگر همراه انسان مسن‌تر و عالم‌تر راه رفت. از طرف راست وی بایستد(مانند جایگاه امام در نماز جماعت) و هنگامی كه از لحاظ سن و علم مساوی بودند، مستحب است كه طرف چپ را برای او خالی گذاشت تا جهت تف‌كردن وخالی‌كردن بینی را از او نگیرد
.
قاضی ابویعلی / می‌گوید: «هنگام راه‌رفتن (به این طرف و آن طرف) نگاه نكن، چون در این صورت به حماقت منسوب می‌شوی»
.
از امام خلال نقل شده كه او نیز در كتاب «الاداب» از امام احمد(:) نقل كرده است كه: «كسی كه دنبال دیگری راه می‌رود باید از طرف راست وی حركت كند»
.
ابن مسعودس وقتی از منزل بیرون رفت، عده‌ای از مردم پشت سر وی بودند، به آنها گفت: «برگردید چون راه‌رفتن پشت سر دیگری باعث ذلت و برای شخص جلوی موجب فتنه است». و به همین دلیل پیامبر ص فروتنی می‌كرد و پشت سر اصحاب راه می‌رفت.
پیاده‌رفتن برای نماز جمعه بهتر از سواررفتن است. ولی اگر مسجد در مكان دوری بود قسمتی از راه را پیاده و قسمتی سواره برود.
وضو آثار گناه را می‌زداید. چون پیامبر ص فرموده است: «هنگامی كه پاهایت را می‌شویی تمام خطاهایی كه پاهایت مرتكب شده همراه آب و آخرین قطره آن می‌رود تا پاها را از گناه پاک می‌كند»
.
پیاده‌رفتن جهت ادای نماز جماعت، گناهان را می‌پوشاند
.
هنگام راه‌رفتن به سوی مسجد آرام و باوقار قدم بردارد.
«كسی كه در خانه وضو می‌گیرد و سپس برای یكی از فرایض خدا به طرف یكی از مساجد می‌رود، به ترتیب یكی از گامهای وی گناهانش را پاک می‌كند، و گام دیگر درجه وی را بالا می‌برد»
.
راه‌رفتن در خلال نماز برای پركردن صف یا باز كردن راه جایز است. همچنانكه پیامبرص آن را انجام داده است.
در حج عمره در سه شوط اول باید به شتاب و هروله راه برود و در چهار شوط آخر به صورت عادی راه برود.
در سعی میان صفا و مروه باید تا وقتی كه از صفا به طرف پایین مى‌رود آهسته راه برود، و هنگامی كه به داخل دره (بین دو ستون سبز رسید) با شتاب راه برود.
در رمی جمره پیامبر ص با پیاده به سوی آن می‌رفت و برمی‌گشت.
در راه‌رفتن همراه جنازه اگر سواره باشد، بهتر است كه پشت سر جنازه حركت كند، و اگر پیاده بود می‌تواند قبل و بعد از آن یا در سمت چپ و راست و یا نزدیک به آن حركت كند، و بهتر است كه سریع راه بروند.
راه‌رفتن با كفش در میان قبرها جایز نیست. چون پیامبر ص مردی را دید كه با كفشهایش از میان قبور عبور می‌كرد به او گفت: «ای دارنده كفشهای جلدى (پوست گاو دباغی شده) آنها را از پایت دربیاور»
.
انسان همراه ضعفا و مستمندان قدم بزند. پیامبر ص زیاد ذكر می‌گفت، و كم حرف می‌زد، و نمازش را طولانی می‌كرد، و خطبه‌اش را كوتاه می‌كرد، و از قدم‌زدن با بیوه زنان و فقرا و بیچارگان باكی نداشت، و نیاز آنها را برآورده می‌كرد»
.
از جمله آداب راه‌رفتن این است كه وقتی چیزی راه بر سر راه مشاهده كرد كه موجب آزار مردم است، آن را بردارد. پیامبر ص فرمود: «مردى راه مى‌رفت و شاخه خاری را دید آنرا برداشت و از سر راه مردم دور كرد، و خداوند او را ستایش كرد، و گناهان او را بخشید»
.
و از ابی‌برزه اسلمیس روایت شده است كه می‌گوید: «به پیامبر ص گفتم: یا رسول الله ص عمل بهشتیان را به من نشان بده. فرمود: «چیزهای را كه بر سر راه موجب اذیت مردم می‌شوند، بردار»
.
هنگام نیاز باید سریع و تند راه رفت. چون در حدیث آمده است كه: «كه پیامبر ص اسبی را از یک بادیه‌نشین خرید و پیامبر ص با عجله به دنبال او رفت تا پول اسب را به او بدهد»
.
جایز است كه با شخص جنب همراهی كرد. و بخاری آن را در صحیح خود در باب «جنب برای قدم‌زدن در بازار و جاهای دیگر می‌تواند خارج شود». آورده است.
در روز قیامت عده‌ای از مردم در حالی كه بر صورتهایشان ایستاده‌اند، حشر می‌شوند، بعضی صحابه از این حالت تعجب كردند، پیامبر ص فرمود: «خدایى كه قادر است مردم را در دنیا بر بروى دو پا راه برواند، قادر است كه در آخرت آنها را بر روى صورتهایشان راه برواند»
.
نباید در جاده‌های شلوغ و پررفت وآمد با سرعت رانندگی كرد، و باید راه را برای مردم باز كرد، و به آنها فرصت عبور داد، و همگی اینها جزء همكاری در كارهای نیک می‌باشد.
[۵۳۶] به روایت ابوداود (۸۸۵).
[۵۳۷] به روایت بخاری (۵۷۸۹) و مسلم (۲۰۸۸).
[۵۳۸] به روایت مسلم (۲۳۳۰) و از علی بن ابی‌طالبس روایت شده است كه: پیامبر ص به گونه‌ای راه می‌رفت گویی كه از سرازیری پایین می‌آید. به روایت ابوداود (۴۸۶۴).
[۵۳۹] به روایت الترمذی (۲۶۳۸).
[۵۴۰] به روایت الترمذی (۲۷۷۳) و ابوداود (۲۵۷۳) و آلبانی گفته است كه حسن و صحیح می‌باشد.
[۵۴۱] به روایت بخاری (۲۸۵۶) و مسلم (۲۰). چون اگر از آنها برای منبر خرید و فروش و غیره قرار استفاده شود با ایستادن طولانی این حیوان به او اهانت شده است(مترجم).
[۵۴۲] به روایت ابوداود (۲۵۶۷) و آلبانی آن را صحیح دانسته است.
[۵۴۳] السلسلة الصحیحة (۱۵۵۷).
[۵۴۴] السلسلة الصحیحة (۲۱۲۰).
[۵۴۵] الآداب الشرعیة (۳۴۷/۳).
[۵۴۶] الآداب الشرعیة (۲۷۱/۳).
[۵۴۷] الآداب الشرعیة (۲۴۷/۳).
[۵۴۸] صحیح الترمذی (۲).
[۵۴۹] صحیح الجامع (۵۹).
[۵۵۰] صحیح الجامع (۶۱۵۵).
[۵۵۱] ابن ماجه (۱۲۷۴).
[۵۵۲] آلبانی آن را در صحیح النسایی، صحیح دانسته است.(۱۳۱۴).
[۵۵۳] صحیح الجامع (۲۸۷۴).
[۵۵۴] صحیح الآداب (۱۶۸).
[۵۵۵] نسایی (۴۳۳۲/۴۶۴۷).
[۵۵۶] بخاری و مسلم، السلسلة الصحیحة (۳۵۰۷).
قرآن کریم 