مجموعه سخنان حکیمانه پیامبر رحمت و مهربانی حضرت محمد مصطفی است. نویسنده در این اثر، با استفاده از منابع موثق روایی، گزیدهای از سخنان گهربار پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم را در قالب بیش از 350 موضوع مختلف و ذیل عناوین کلی و عمومی تألیف کرده است، تا راهنمای جاوید و همراه مسلمانان در زندگی روزمره باشد. اثر حاضر، که جلدِ نخست این مجموعه است، موضوعات زیر را در برمیگیرد: اخلاص و نیت پاک، توبه، صبر، راستگویی، توجه به خدا و تفکر در قدرت او، تقوی، یقین و توکل، استقامت و پایداری، حیا و فضیلت آن، رازداری، وفای به عهد، خوش زبانی و خوش رویی، موعظه، متانت، مهمان دوستی و تبریکگفتن مسائل خیر. در جلد دوم این مجموعه، نویسنده با بهرهگیری از صحیحترین روایات و سخنان پیامبر گرامی اسلام را در موضوعات اجتماعی، اخلاقی و تربیتی، نقل میکند. از جمله موضوعات کتاب میتوان به موارد زیر اشاره نمود: فضایل سلامکردن، عیادت مریض، آداب سفر، فضایل عبادات و مستحبات، اعتکا، فضایل حج، برکات و ثواب جهاد، فضیلت علم، ستایش خداوند، فضایل ذکر، مناقب دعا، کارهای نهی شده و استغفار.
مقدمهی کتاب و شرح حال پیشوایان حدیث (اصحاب صحاح سته) و نگاهی به علم حدیث واصطلاحات آن
امام بخاری
امام مسلم
امام ابوداود
امام ترمذی
امام نسائی
امام ابن ماجه
آشنایی با کتاب «ریاض الصالحین» و مؤلف آن «امام نووی»
روش و سبک امام نووی در ریاضالصالحین
نامگذاری بابها
توجه به لغات و تخریج حدیث
مزیتهای کتاب
زندگی مؤلف و علوم او
گواهی مرشد او
استادان او
شاگردان او
رسیدن او به درجهی اجتهاد
جایگاه علمی او
تألیفات امام نووی
خصلتها و صفات او
نگاهی به اصطلاحات علم حدیث
اقسام و انواع حدیث
تشکر و تقدیر
مقدمهی مؤلف (امام نووی)
بخش اول کتاب مقاصد عارفان
باب اخلاص و داشتن نیت در همهی کردارها و گفتارها و حالات پنهان و آشکار
باب اخلاص و داشتن نیت در همهی کردارها و گفتارها و حالات پنهان و آشکار
باب توبه
باب صبر
باب راستی و راستگویی
باب توجه به خدا و تفکر در قدرت او
باب تقوا
باب یقین و توکل
باب استقامت و پایداری
باب تفکر در عظمت آفرینش و آفریدههای خدا و فنای دنیا و ترسهای آخرت و سایر امور دنیا و قیامت و تقصیر نفس و تهذیب آن و وادار کردنش به استقامت
باب تعجیل در انجام خیرات و صدقات و تشویق بر روی کردن به آن با جدیت و بدون تردید
باب سعی و کوشش در راه خدا
باب ترغیب به ازدیاد خیرات در اواخر عمر
باب بیان زیاد بودن راههای خیر و نیکوکاری
باب میانهروی در عبادت
باب مداومت بر اعمال
باب امر به مداومت بر سنت و آداب آن
باب وجوب اطاعت و تسلیم در برابر حکم خدا و نیز آنچه که شخص دعوت شده به این کار و امر شده به معروف و نهی شده از منکر، باید بگوید
باب نهی از بدعتها و امور تازه وارد (در دین)
باب در مورد کسی که سنت خوب یا بد بگذارد
باب دلالت بر خیر و دعوت به هدایت یا ضلالت
باب همکاری در نیکوکاری و پرهیزگاری
باب نصیحت و اندرز و خیرخواهی
باب امر به معروف و نهی از منکر
باب سختی مجازات کسی که امر به معروف و نهی از منکر کند، ولی گفتارش مخالف رفتارش باشد
باب امر به ادای امانت
باب تحریم ظلم و امر به رد مظالم و ستمهایی که روا داشته شده است
باب احترام به حریم مسلمانان و بیان حقوق آنها و رحم و مهربانی نسبت به آنان
باب پوشاندن عیوب مسلمانان و نهی از اشاعهی آن بدون ضرورت
باب برآوردن نیازهای مسلمانان
باب شفاعت و میانجی گری
باب اصلاح بین مردم
باب برتری ضعفای مسلمین و فقرا و اشخاص گمنام
باب مهربانی با یتیمان و دختران و سایر ضعیفان و بیچارگان و نیکویی و دلسوزی و تواضع نسبت به آنها و نهایت فروتنی با آنها
باب توصیه به رعایت حال زنان
باب حق مرد بر زن
باب نفقه زن و فرزند و خادم
باب انفاق از مالی که شخص، آن را دوست دارد و نیک و پاک است
باب واجب بودن امر انسان به خانواده و فرزندان به سن تمییز رسیدهی خود و کسانی که تحت سرپرستی او هستند به طاعت خدا و نهی از مخالفت و تأدیب و منع آنان از منهیات
باب حق همسایگان و توصیه به مراعات ایشان
باب نیکویی با پدر و مادر و صلهی رحم
باب تحریم نافرمانی و آزار پدر و مادر و قطع صلهی رحم
باب (فضیلت) نیکوکاری با دوستان پدر و مادر و نزدیکان و همسر و دیگر کسانی که احترامشان سفارش شده و پسندیده ست
باب احترام اهل بیت پیامبر و بیان فضیلت ایشان
باب بزرگداشت علما و بزرگان اهل دین و برتر شمردن آنان بر دیگران و بالا بردن جایگاه و اظهار رتبهی ایشان
باب زیارت اهل خیر و همنشینی و معاشرت و دوستی آنان و درخواست دیدار و ملاقات و دعای خیر از آنها و زیارت اماکن دارای فضل
باب فضیلت محبت در راه خدا و تشویق مردم به آن و آگاه نمودن کسی را که دوست دارد از دوستی خود و آنچه که هنگام اعلام به او میگوید
باب نشانههای محبت خدا نسبت به بنده و تشویق به خو گرفتن به آن علامتها و تلاش و کوشش در به دست آوردن آنها
باب پرهیز دادن از آزار صلحا و ضعفا و فقرا
باب قضاوت در بارهی مردم برحسب ظاهر و (ارجاع) نهاد و درون آنها به خداوند متعال
باب خوف از خدا
باب رجا (امید به رحمت خدا)
باب فضیلت رجا (امید به رحمت خداوند)
باب جمع میان خوف و رجا
باب فضیلت گریه از خوف خدا و شوق وصال او
باب فضیلت زهد در دنیا و تشویق به کم داشتن از دنیا و فضیلت فقر
باب فضیلت گرسنگی و زندگی سخت داشتن و به کم بسنده کردن در خوردن و آشامیدن و لباس و غیر آن از بهرههای نفس و ترک آرزوها
باب قناعت و عزت نفس و میانهروی در زندگی و بخشش، و نکوهش گدایی بدون ضرورت
باب جواز قبول (چیزی از کسی) بدون خواستن و چشمداشت آن
باب تشویق برخوردن از دسترنج خود و خودداری از گدایی به وسیلهی آن و خود را در معرض بخشش قرار دادن
باب بخشش و سخاوت و خرج کردن در کارهای خیر به امید خدا و توکل بر او
باب نهی از بخل و خست
باب ایثار و کمک به یکدیگر
باب رقابت در امور آخرت و زياد بهره بردن از چيزهايي كه به آنها تبرك جسته ميشود
باب فضيلت ثروتمند شاكر و او كسي است كه ثروت خود را از راه (صحيح) آن به دست آوَرَد و در مصارف مشروع آن هزينه كند
باب ياد مرگ و كوتاه كردن آرزو
باب استحباب زيارت قبور براي مردان و آنچه زائر ميگويد
باب كراهت تمناي مرگ به واسطهی وارد آمدن ضرر مالي و اينكه اگر به سبب خوف فتنه در دين باشد، بلامانع است
باب ورع و ترك شبهات
باب فضیلت کنارهگیری در هنگام فساد مردم و زمانه و خوف از فتنه در دین یا وقوع در محرمات و شبههها و مانند آنها
باب فضیلت اختلاط با مردم و حضور یافتن در جمعهها و جماعات و اجتماعات و جاهای خیر و مجلس ذکر با ایشان و عیادت بیمار و حاضر شدن در تشییع جنازه و دستگیری نیازمندان و ارشاد نادانان و غیر اینها از مصالح مردم برای کسانی که قادر بر امر به معروف و نهی از منکر و خ
باب تواضع و فروتنی در برابر مؤمنان
باب تحریم تکبر و خودپسندی
باب حسن خلق (نیکورفتاری)
باب بردباری و درنگ کردن و شکیبایی و سازگاری
باب عفو و گذشت و چشمپوشی از جاهلان
باب تحمل کردن آزارها
باب خشم و غضب هنگام حرمتشکنی و هتک احکام شریعت و یاری کردن دین خدا
باب امر به والیان و کارفرمایان به مدارا با زیردستان و خیرخواهی نسبت به آنها و مهربانی با ایشان و نهی از خیانت با ایشان و سختگیری بر آنان و سهلانگاری در مصالح آنها و غفلت از آنان و احتیاجات ایشان
باب فرمانروای عادل
باب وجوب اطاعت از والیان و فرمانروایان در امور شرع و تحریم اطاعت آنان در غیر مشروع
باب نهی از طلب مقام و حکمداری و بهتر بودن ترک مسؤولیتها (برای انسان) اگر او را انتخاب نکرده باشند، یا نیازی به او نباشد
باب تشویق فرمانروانیان و قاضی و غیر ایشان از والیان بر انتخاب وزیر صالح و تحذیر آنها از همنشینان بد و از قبول انتخاب آنان به همکاری
باب نهی از تحویل دادن امارت و قضاوت و غیر آن از ریاستها به کسی که خود آن را خواستار شود یا بر آن حرص بورزد و به کنایه آن را بخواهد
بخش دوم کتاب ادب
باب حیا و فضیلت آن و تشویق بر تخلق بدان
باب حفظ سرّ
باب وفا به وعده و برآوردن آن
باب امر به محافظت بر عادات و روشهای نیکوی خود
باب مستحب بودن خوشزبانی و خوشرویی در هنگام برخورد
باب استحباب روشنی و واضح ساختن برای مخاطب و تکرار آن تا او بفهمد، اگر جز به تکرار نفهمد
باب (فضیلت) گوش دادن همنشین به همنشین خود در سخنی که حرام نباشد، و این که عالم یا واعظ، حاضران مجلس را به سکوت و گوش دادن دعوت کند
باب موعظه و میانهری در آن
باب وقار و سکینه (متانت و آرامش)
باب تشویق به آرامش و متانت در خواندن نماز و آموختن و نیز عبادتهای مانند آنها
باب احترام مهمان
باب استحباب مژده دادن و تبریک گفتن مسائل خیر و نیک
باب خداحافظی از دوست و سفارش او هنگام رفتن به مسافرت و غیر آن و دعای خیر برای ا و و طلب دعای خیر از او
باب استخاره و مشورت
باب استحباب رفتن به جلسات عید و عیادت بیمار و حج و جهاد و تشییع جنازه و مانند آنها، از یک راه و برگشتن از راه دیگر برای زیاد کردن جاهای عبادت
باب استحباب جلو انداختن راست در تمام کارهای محترم، مانند وضو، غسل، تیمم، پوشیدن لباس و کفش و خف و شلوار، دخول مسجد، مسواک زدن، چشم سرمه کشیدن، ناخن گرفتن، کوتاه کردن سبیل، زدودن موی زیر بغل، تراشیدن سر، سلام دادن نماز، خوردن و نوشیدن، مصافحه، بوسیدن و دست
بخش سوم کتاب آداب طعام
باب تسمیه (بسمالله گفتن) در اول طعام و حمد گفتن در آخر آن
باب اینکه از غذا عیبجویی نکند و سنت بودن تعریف آن
باب بیان آنچه که کسی که بر سر غذا حاضر شده و روزه است، اگر افطار نکرد، باید بگوید
باب بیان آنچه که شخص دعوت شده به غذا که دیگری (بدون دعوت) همراه او رفته است، میگوید
باب بیان خوردن غذا از جلو دست خود و وعظ و تأدیب به کسی که بد غذا میخورد
باب نهی از خوردن دو خرما با هم و امثال آن هنگامی که جمعی با هم بخورند؛ مگر این که دوستانش به او اجازه دهند
باب بیان آنچه که شخصی میخورد و سیر نمیشود، باید بگوید و انجام دهد
باب امر به خوردن از کنار ظرف غذا و نهی از خوردن از وسط آن
باب کراهت خوردن در حال تکیه زدن بر چیزی
باب استحباب خوردن با سه انگشت و استحباب لیسیدن انگشتها و کاسه و کراهت داشتن پاک کردن انگشتان قبل از لیسیدن و استحباب برداشتن لقمهای که از دست میافتد و خوردن آن و جواز پاک کردن انگشتان با ساعد و پا و غیر آنها بعد از لیسیدن
باب استحباب تکثیر دستها بر طعام و خوردن دسته جمعی
باب روش نوشیدن و استحباب سه بار تنفس در بیرون ظرف و کراهت نفس کشیدن در ظروف و استحباب دوره زدن کاسهی آب از راست
باب کراهت نوشیدن از دهانهی مشک و مانند آن و بیان آنکه این عمل کراهت تنزیهی است نه تحریمی
باب کراهت دمیدن در نوشیدنی
باب بیان روا بودن نوشیدن در حال ایستادن و این که نوشیدن به صورت نشسته بهتر است
باب استحباب نوشیدن ساقی گروه، در آخر
باب جواز نوشیدن از تمام ظروف پاک غیر از طلا و نقره و جواز خوردن با دهان از رود یا جوی بدون ظرف و بدون دست و تحریم بهکار بردن ظروف طلا و نقره در نوشیدن و خوردن و طهارت و سایر وجوه بهکار بردن
بخش چهارم کتاب لباس
باب استحباب (پوشیدن) لباس سفید و جواز پوشش لباس قرمز و سبز و زرد و سیاه و جواز بودن لباس از پنبه و کتان و موی بز و پشم و غیر آنها به جز ابریشم
باب استحباب (پوشیدن) پیراهن
باب چگونگی طول پیراهن و آستین و شلوار و دنبالهی عمامه و تحریم دراز نمودن هر یک از آنها به خاطر تکبر و کراهت آن در غیر قصد تکبر
باب استحباب ترک خوشپوشی، از روی تواضع
باب استحباب حد وسط گرفتن در لباس و عدم قناعت به لباسی که پوشیدن آن در غیر نیاز و منظور شرعی، موجب عیبجویی میشود
باب تحریم لباس حریر برای مردان و تحریم نشستن و تکیه زدن آنان بر آن و جواز پوشیدن آن برای زنان
باب جواز پوشیدن حریر برای کسی که بدن او خارش دارد
باب نهی از زیر انداختن پوست پلنگ (و درندهها) و سوار شدن بر آنها
باب بیان آنچه که انسان هنگام پوشیدن لباس تازه میگوید
باب بیان استحباب شروع کردن از راست در پوشیدن لباس
بخش پنجم کتاب آداب خواب
باب آداب خوابیدن، دراز کشیدن، نشستن، مجلس، همنشین و خواب دیدن
باب جواز خوابیدن بر پشت و نهادن یک پا روی پای دیگر اگر ترس نمایان شدت عورت نداشته باشد و نیز جواز چهار زانو نشستن و چمباته زدن
باب آداب مجلس و همنشین
باب بیان رؤیا و آنچه به آن تعلق دارد
جلد دوم
بخش ششم کتاب سلام
باب فضیلت سلام و امر به اشاعهی آن
باب چگونگی اسلام
باب آداب اسلام
باب استحباب اعادهی سلام بر کسی که دیدارش تکرار شود به این صورت که داخل و سپس خارج و آنگاه زود داخل گردد یا درختی و چیزی مانند آن، در میان آن دو حایل شود
باب استحباب سلام در وقتی که انسان به خانهی خود داخل میشود
باب سلام بر کودکان
باب سلام مرد بر زن خود و زنان محرم دیگرش و بر زن یا زنان بیگانهای که از سلام بر آنان، خوف فتنه ندارد و سلام زنان به مردان بیگانه بر همین شرط
باب تحریم اول سلام کردن ما به کافران و کیفیت جواب دادن (سلام) آنها و استحباب سلام بر اهل مجلسی که در آن مسلمانان و کافران (با هم) وجود دارند
باب استحباب سلام وقتی که شخص از مجلس بلند شود و همنشینان و همنشینش را ترک کند
باب اجازه گرفتن و آداب آن
باب بیان آن که سنت، آن است که وقتی به اجازه گیرنده گفته شد : تو کیستی؟ بگوید : فلانم و خود را به چیزی که بدان شناخته میشود، از نام یا کنیه (شهرت) نام ببرد و کراهت آن که در جواب بگوید : «منم» و یا کلماتی از این قبیل
باب استحباب دعا برای عطسهکننده، اگر الحمدالله بگوید و کراهت دعا برای او اگر حمد خدای را به جای نیاورد و بیان آداب دعا برای عطسه زننده و آداب عطسه و خمیازه
باب بیان استحباب مصافحه و خوشرویی هنگام دیدار و بوسیدن دست مرد صالح و بوسیدن فرزند از روی مهر و معانقه با کسی که از سفر میآید و مکروه بودن خم شدن
بخش هفتم کتاب عیادت مریض
باب عیادت مریض
باب آنچه که با آن برای مریض دعا میشود
باب استحباب سؤال از کسان مریض از حال او
باب آنچه که شخص مأیوس از جان خود میگوید
باب استحباب وصیت خویشاوندان مریض و کسانی که او را خدمت میکنند به احسان و مهربانی نسبت به او و بردباری بر سختیهای مربوط به او و همچنین سفارش نسبت به کسی که مرگش به سبب حد شرعی یا قصاص یا ... نزدیک شده است
باب جایز بودن قول بیمار که : من دردمندم، یا : درد سختی دارم، یا : بیمارم و تب دارم، یا : آه سرم درد میکند! و مانند آن و بیان آنکه کراهتی در اینها نیست، به شرطی که بر وجه خشم و بیقراری و اظهار شکایت نباشد
باب تلقین کردن لا اله الا الله، به کسی که در حال مرگ است
باب آنچه بعد از بر هم نهادن چشم مرده باید گفت
باب آنچه نزد میت گفته میشود و آنچه که صاحب مرده میگوید
باب جايز بودن گريه بر ميت بدون تعريف و يا نوحه بر او
باب خودداري از افشاي عيب يا مكروهي كه از مرده (در وقت غسل او) ديده ميشود
باب نماز بر مرده و تشييع جنازهي او و حضور در دفن او و كراهت تشييع جنازه توسط زنان
باب استحباب افزودن تعداد نمازگزاران بر جنازه و صفهايشان را سه صف يا بيشتر كردن
باب آنچه در نماز جنازه خوانده ميشود
باب تسريع در تشييع و دفن جنازه
باب تعجيل در پرداخت قرض مرده و اقدام به تجهيز او، جز كسي كه به مرگ ناگهاني بميرد كه همچنان گذاشته ميشود تا از مرگش يقين حاصل شود
باب موعظه در كنار قبر
باب دعا براي مرده بعد از دفن و نشستن كنار قبرش جهت دعا براي او و استغفار و قرائت
باب صدقه و دعا براي مرده
باب ستايش مردم از مرده
باب فضيلت كسي كه چند فرزند صغيرش مرده باشند
باب گريه كردن و ترس در هنگام عبور از كنار قبر ظالمان و ميدان جنگ ايشان و اظهار عجز و نياز به خداي بزرگ و پرهيز از غفلت از آن (صفات)
بخش هشتم کتاب آداب سفر
باب استحباب بيرون رفتن در پنجشنبه و استحباب خروج در اول روز
باب استحباب جستجوی رفقا و همراهان (در سفر) و امير گردانيدن يكي از آنها بر خود كه همه از او اطاعت كنند
باب آداب حركت و توقف و شب ماندن و خوابيدن در سفر و استحباب رفتن در شب و ملايمت با چهارپايان و رعايت مصلحت آنها و جواز دو نفر دونفر سوار شدن بر حيوان اگر تحمل آن را داشته باشد و امر به رعايت حق حيوانات به كسي كه كوتاهی كرده باشد
باب كمك به همسفر
باب آنچه كه شخص هنگام سوار شدن میگوید
باب تکبیر مسافر در وقتی که از گردنهی تند و مانند آن بالا میرود و تسبیح او در وقتی که به دره یا شبه درهای پایین میآید و منع از مبالغه در بلند نمودن صدای تکبیر و مانند آن
باب استحباب دعا در سفر
باب دعایی که انسان هنگام ترس از گروهی از مردم یا غیر آنان میخواند
باب آنچه که انسان هنگام پیاده شدن یا توقف در مکانی میگوید
باب استحباب تعجیل مسافر در بازگشتن به سوی خانوادهاش وقتی که کارش تمام شد
باب استحباب رفتن به خانه و نزد خانواده در هنگام روز وقتی که از سفر بازمیگردد و کراهت آن در شب بدون ضرورت
باب آنچه که انسان در حین بازگشتن و وقتی که شهر خود را دید، آن را میگوید
باب استحباب اینکه شخص در هنگام بازگشتن از سفر، ابتدا به مسجد نزدیک منزل خود برود و در آن دو رکعت نماز بگزارد (و سپس به خانه برود)
باب تحریم مسافرت زن به تنهایی
بخش نهم کتاب فضایل
باب فضیلت قرائت قرآن
باب امر به ملازمت و مداومت در (تلاوت) قرآن و پرهیز از در معرض فراموشی قرار دادن آن
باب استحباب زیبا کردن صوت در حین قرائت قرآن و درخواست قرائت از انسان خوش صدا و گوش دادن به آن
باب تشویق به قرائت بعضی سورهها و آیات مخصوص
باب استحباب جمع شدن برای تلاوت قرآن
باب فضیلت وضو
باب فضیلت نمازها
باب فضیلت نماز صبح و عصر
باب فضیلت رفتن به مساجد
باب فضیلت انتظار نماز
باب فضیلت نماز جماعت
باب تشویق بر حضور در جماعت صبح و عشا
باب امر به محافظت بر نمازهای فرض شده و نهی اکید و تهدید سخت در ترک آنها
باب فضیلت (حضور) در صف اول نماز و امر به تمام کردن صفهای مقدم و یکنواخت و راست کردن آنها و اتصال مأمومان به یکدیگر در صفها
باب فضیلت سنتهای راتبه به همراه فرایض و بیان کمترین و بیشترین آنها و مابین آنها
باب تأکید دو رکعت سنت صبح
باب کوتاه و سبک خواندن دو رکعت فجر و بیان آنچه که در این نماز خوانده میشود و بیان وقت آن
باب استحباب دراز کشیدن بر پهلوی راست، بعد از دو رکعت فجر و تشویق بر آن، خواه نماز تهجد خوانده یا نخوانده باشد
باب سنت ظهر
باب سنت عصر
باب سنت قبل و بعد از نماز مغرب
باب سنت قبل و بعد از نماز عشا
باب سنت جمعه
باب استحباب انجام دادن نماز سنت در منزل، چه راتبه باشد و چه غیر آن و امر به تغییر جا در نماز سنت از جای نماز فرض یا فاصله انداختن بین آنها با سخن گفتن
باب تشویق بر ادای نماز وتر و بیان
آن که وتر، سنت مؤکد است و بیان وقت آن
باب فضیلت نماز چاشت و حداقل و وسط و حداکثر آن و تشویق و محافظت بر مداومت آن
باب جایز بودن نماز چاشت از هنگام بالا گرفتن خورشید تا موقع زوال آن و بهتر آن است که در وقت شدت یافتن گرما و ارتفاع روز، نماز ضحی خوانده شود
باب تأکید بر انجام دادن تحیت مسجد و کراهت نشستن قبل از خواندن دو رکعت، هر وقت که شخص به مسجد داخل شود، خواه آ ن دو رکعت به نیت تحیه المسجد باشد یا فرض یا سنت راتبه یا غیر آن
باب استحباب دو رکعت بعد از وضو
باب فضیلت روز جمعه و وجوب نماز آن و غسل و استعمال عطر و زود رفتن به (نماز) جمعه و دعا در جمعه و صلوات بر پیامبر در آن و بیان ساعت اجابت دعا و استحباب ذکر زیاد خدا بعد از جمعه
باب استحباب سجود شکر هنگام حصول نعمتی آشکار یا برطرف شدن بلایی آشکار
باب فضیلت قیام شب
باب استحباب قیام رمضان که تراویح است
باب فضیلت قیام لیله القدر و بیان مورد امیدترین شبهای آن
باب فضیلت سواک و انجام رفتارها و نظافتهای طبیعی و فطری
باب بیان تأکید وجوب زکات و بیان فضیلت آن و آنچه به زکات تعلق دارد
باب بیان وجوب روزهی رمضان و بیان فضیلت روزهداری و آنچه بدان مربوط است
باب بیان بخشش و کار نیک و افزودن بر حسنات در ماه رمضان و زیاد کردن اعمال خیر در دههی آخر رمضان
باب نهی از استقبال رمضان با روزهای بعد از نیمهی شعبان جز برای کسی که روزه را به روزهی پیش از نیمهی دوم شعبان وصل کند یا نیمهی دوم شعبان با عادت او به روزهی روزهای دوشنبه و پنجشنبه همزمان شود
باب بیان آنچه که هنگام رؤیت هلال گفته میشود
باب فضیلت سحری خوردن و تأخیر آن، مادامی که خوف طلوع شفق نباشد
باب امر به روزهدار به نگهداری زبان و سایر اعضایش از گناهان و دشنام دادن به دیگران و
باب مسایلی از روزه
باب بیان فضیلت روزهی محرم و شعبان و ماههای حرام
باب فضیلت روزه و غیر آن در دههی اول ذیالحجه
باب فضیلت روزهی عرفه و عاشورا و تاسوعا
باب استحباب روزهی شش روز از شوال
باب استحباب روزهی دوشنبه و پنجشنبه
باب استحباب سه روز، روزه از هر ماه
باب فضیلت کسی که به روزهداری افطار دهد و فضل روزهداری که پیش او غذا خورده شود و دعای غذا خورنده برای کسی که پیش او طعام خورده میشود
بخش دهم کتاب اعتکاف
باب فضیلت اعتكاف
بخش یازدهم کتاب حج
باب وجوب حج و فضیلت آن
بخش دوازدهم کتاب جهاد
باب فضیلت جهاد
باب بیان گروهی از مردگان و کشتگان که در آخرت،ثواب شهید را دارند ولی باید شسته شوند و بر جنازهی آنها نماز خوانده شود، برخلاف شهید در جنگ با کفار
باب فضیلت آزاد کردن برده
باب فضیلت احسان با بردگان و خادمان
باب فضیلت بردهای که حق خود و حق مالکان خود را ادا کند
باب فضیلت عبادت در هنگام هرج و مرج و آن، آشفتگی و ظهور فتنهها و مانند آنهاست
باب فضیلت بخشش و بزرگواری در معامله و داد و ستد و خوب ادا نمودن و خوب طلب مال کردن و سنگین وزن کردن و پیمانه نمودن و نهی از کمفروشی و فضیلت مهلت دادن ثروتمند به تنگدست در پرداختن قرض و گذشت از قرض او
بخش سیزدهم کتاب علم
باب فضیلت علم
بخش چهاردهم کتاب سپاس و ستایش و شکر خداوند متعال
باب فضیلت سپاس و ستایش و شکر خداوند متعال
بخش پانزدهم کتاب صلوات بر پیامبر خدا
باب فضیلت صلوات بر پیامبر خدا
بخش شانزدهم کتاب اذکار
باب فضیلت ذکر و تشویق بر آن
باب ذکر خدا در حال ایستادن، نشستن، دراز کشیدن، بدون وضو و در حال جنابت و حیض جز تلاوت قرآن که برای جنب و حایض حلال نیست
باب دعاهایی که موقع خوابیدن و بیدار شدن خوانده میشود
بخش هفدهم کتاب دعاها
باب فضیلت دعا
باب فضیلت دعا در غیاب انسان
باب در بیان مسایلی از دعا
باب کرامات اولیا و فضیلت آنها
بخش هجدهم کتاب کارهای نهی شده
باب تحریم غیبت و امر به حفظ زبان
باب تحریم گوش دادن به غیبت و امر به رد کردن غیبت حرام از طرف شنونده و انکار او برگویندهی غیبت و این که اگر نتوانست یا سخن او را قبول نکردند، اگر ممکن بود، از آن مجلس برخیزد و جدا شود
باب بیان غیبتی که مباح است
باب تحریم سخنچینی و آن نقل سخن بین مردم به قصد برهم زدن آنان است
باب نهی از نقل سخن و احوال مردم پیش مسؤولان امر اگر احتیاجی به آن نباشد مانند خوف مفسده و مانند آن
باب مذمت دورو
باب تحریم دروغگویی
باب بیان دروغی که جایز است
باب تشویق به باور داشتن و اطمینان شخص در آنچه میگوید یا از دیگران بازگو میکند
باب بیان شدت تحریم شهادت دروغ
باب تحریم لعن انسان مشخص یا حیوان
باب جواز لعن گناهکاران بدون تعیین اشخاص
باب تحریم ناسزاگویی به مسلمان به ناحق
باب تحریم بدگویی به مردگان به ناحق و بدون مصلحتی شرعی
باب نهی از اذیت دیگران
باب نهی از کینهتوزی و از هم بریدن و پشت کردن به مردم
باب تحریم حسد
باب نهی از تجسس و گوش دادن به سخن کسی که دوست ندارد به سخنش گوش داده شود
باب نهی از گمان بردن بد به مسلمانان بدون ضرورت
باب تحریم کوچک شمردن و تحقر مسلمانان
باب نهی از اظهار خوشحالی در بلاها و مشکلات مردم
باب تحریم طعنه در انساب ثابت شده به ظاهر شرع
باب نهی از تقلب و مردمفریبی
باب تحریم بیوفایی و عهدشکنی
باب نهی از منت گذاشتن برای بخشش و مانند آن
باب نهی از فخرفروشی و ظلم و سرکشی
باب تحریم حرف نزدن مسلمانان با همدیگر بیشتر از سه روز، مگر به علت مشاهدهی بدعت از شخصی که با او قطع صحبت شده یا تظاهر به فسق و مانند آن
باب نهی از نجوای دو نفر در حضور سومی بدون اجازهی او جز برای ضرورت و نجوا چنین است که دو نفر پنهانی حرفی بزنند که سومی نشنود و یا با زبانی صحبت کنند که سومی آن را نفهمد
باب نهی از شکنجهی برده و حیوان و زن و فرزند بدون جهت شرعی یا زدن خارج از حد تأدیب
باب تحریم شکنجهی حیوان با آتش و حتی مورچه و مانند آن
باب تحریم تأخیر ثروتمند در بازپرداخت حقی که (وقت ادای آن رسیده است و) صاحبش آن را طلب میکند
باب کراهت پشیمان شدن انسان از بخششی که هنوز تسلیم طرف نکرده و از بخششی که به فرزندش بخشیده و آن را تسلیم کرده یا نکرده باشد و کراهت خریدن چیزی که به احسان به کسی داده است از آن شخص و کراهت خریدن چیزی که به عنوان زکات یا کفاره یا مانند آن پرداخت کرده است (
باب تأکید تحریم مال یتیم
باب تحریم شدید ربا
باب تحریم ریا
باب عملی که خیال میشود ریا میباشد، اما در حقیقت ریا نیست
باب تحریم نگاه کردن به زن بیگانه و پسر بیموی زیبا بدون ضرورت شرعی
باب تحریم خلوت با زن بیگانه
باب تحریم خود را شبیه ساختن مردان به زنان و زنان به مردان در لباس، حرکت و غیر آن
باب نهی از شبیه کردن خود به شیطان و کافران
باب نهی مرد و زن از رنگ کردن مو با رنگ سیاه
باب نهی از قزع که عبارت از تراشیدن قسمتی از سر و گذاشتن بعضی از آن است و مباح بودن تراشیدن تمام سر برای مرد نه زن
باب تحریم وصل مو و خالکوبی و تراش دندان
باب نهی از گرفتن موی سفید ریش و سر و غیر آن و نهی از گرفتن موی ریش شخص بیمو و جوان در آغاز رویش آن
باب کراهت استنجا و لمس آلت تناسلی با دست راست بدون عذر
باب کراهت راه رفتن در یک کفش یا یک خف (موزه) بدون عذر و کراهت پوشیدن کفش و موزه در حال ایستادن بدون عذر
باب نهی از گذشتن آتش در خانه هنگام خواب و مانند آن، خواه چراغ باشد یا غیر آن
باب نهی از تکلف و آن انجام مشتق و اکراهآمیز عمل یا قولی است که مصلحتی در آن نیست
باب تحریم نوحهخوانی بر مرده و زدن و خراشیدن صورت و پاره کردن گریبان و کندن و تراشیدن مو و دعا کردن به ویل و هلاک شدن
باب نهی از مراجعه به پیشگویان و ستارهشناسان و فالگیران و رمالان با ریگ و جو و مانند آنها
باب نهی از شوم دانستن چیزی
باب تحریم تصویر حیوان در فرش، سنگ، لباس، سکه، پول، بالش و یا غیر آنها و تحریم به کار بردن تصویر بر دیوار، پرده، دستار، لباس و مانند آنها و امر به از بین بردن چنین تصویرهایی
باب تحریم نگهداری سگ جز برای شکار یا نگهبانی گله و یا زراعت
باب کراهت آویزان کردن زنگ در گردن شتر و غیر آن از چهارپایان و کراهت همراه داشتن سگ و زنگ در مسافرت
باب کراهت سوار شدن بر شتر نر یا مادهای که پلیدی و نجاست میخورد و هر وقت علف پاکی خورد و گوشتش پاکیزه شد، کراهتش زایل میشود
باب نهی از انداختن آب دهن در مسجد و امر به بر داشتن آن از مسجد اگر باشد و پاک کردن مسجد از پلیدیها
باب کراهت دعوا در مسجد و بلند کردن صدا در آن و نشانی دادن گمشده و خرید و فروش و اجاره و سایر معاملات
باب نهی از دخول به مسجد بعد از خوردن سیر، پیاز، تره و چیزهای بدبو و قبل از اتمام بوی آنها مگر به خاطر ضرورت
باب کراهت نشستن به حال چمباتمه نشستن (به طوری که زانوها به سینه بچسبد) در روز جمعه در حالی که امام خطبه میخواند؛ زیرا چنین حالتی خوابآور است و گوش دادن خطبه فوت میشود و خوف باطل شدن و نقض وضو نیز هست
باب نهی کسی که وارد دههی ذیالحجه شده و میخواهد قربانی کند از آرایش مو یا گرفتن ناخنهایش تا وقتی که قربانی را انجام میدهد
باب نهی از سوگند خوردن به مخلوق مانند پیامبر، کعبه، ملایکه، آسمان، پدران، زندگی، روح، سر، نعمت سلطان و قبر فلان و امانت خود و نهی از این سوگند به امانت از همهی آنها بیشتر است
باب تغلیظ در تحریم سوگند دروغ به صورت عمد
باب مندوب بودن عمل کسی که به چیزی سوگند خورده و بعد میبیند که کار دیگر بهتر است، در این که آن کار دیگر را انجام دهد و بعد کفارهی سوگندش را بپردازد
باب عفو از سوگند لغو و این که کفارهای ندارد و آن سوگندی است که بدون قصد سوگند بر زبان جاری میشود مانند آن که عادتاً میگوید : نه والله، آری والله و ...
باب کراهت سوگند خوردن در معاملات هرچند که راست باشد
باب کراهت این که انسان غیر بهشت را با سوگند دادن به وجه خدا طلب کند و کراهت دریغ داشتن از کسی که بگوید به خاطر خدا چیزی برایم فراهم کن و (نام) خدا را شفیع قرار دهد
باب تحریم گفتن شاهنشاه به سلطان یا شخصی دیگر زیرا معنایش ملک الملوک است و غیر از الله سبحانه و تعالی هیچ کس با آن وصف نمی شود
باب نهی از خطاب افراد فاسق و بدعتگزار و امثال آن دو به سید (آقا) و امثال آن
باب کراهت دشنام دادن به تب
باب نهی از بدگویی به باد و بیان آنچه که موقع وزش باد گفته میشود
باب کراهت بد گفتن به خروس
باب نهی از گفتن : به سبب فلان تقابل ستارگان بر ما باران بارید
باب تحریم گفتن به مسلمان : ای کافر
باب نهی از بد زبانی و بدگویی و دشنام
باب کراهت زیاد فرو رفتن در نحوهی سخن، پیچاندن سخن در دهان، تکلف به فصاحت، به کار بردن لغات غیر مأنوس و ریزهکاریهای دستوری در سخن گفتن با عوام و مانند آنها
باب کراهت گفتن درونم آلوده شد
باب کراهت تسمیهی انگور به کَرم
باب نهی از وصف زیباییهای زن برای یک مرد، مگر آنکه برای هدفی شرعی مانند ازدواج و ... نیاز باشد
باب کراهت این که انسان (در دعا) بگوید : خدایا! اگر خواستی مرا بیامرز، بلکه باید قطعی و جدی آمرزش بطلبد
باب کراهت گفتن آنچه خدا بخواهد و فلانی بخواهد
باب کراهت سخن گفتن بعد از نماز عشا (آخرین نماز)
باب تحریم خودداری کردن زن از خوابیدن با شوهرش هرگاه مرد او را صدا کند و وی عذر شرعی نداشته باشد
باب تحریم روزهی (مستحب) زن با حضور شوهر مگر به اجازهی او
باب تحریم این که مأموم قبل از امام سرش را از رکوع یا سجود بلند کند
باب کراهت گذاشتن دست بر کمر در نماز
باب کراهت نماز در حالی که غذا حاضر باشد و نفس آرزوی آن را بکند یا هنگام احساس نیاز به دفع پلیدیها، یعنی ادرار و مدفوع
باب نهی از بلند نمودن چشم به سوی آسمان، در نماز
باب کراهت رو برگرداندن در نماز بدون عذر
باب نهی از رو کردن به قبرها در نماز
باب تحریم عبور از جلو نمازگزار
باب کراهت شروع مأموم به نماز سنت بعد از شروع مؤذن به اقامهی نماز چه سنت (راتبهی) آن نماز باشد؛ چه غیر آن
باب کراهت اختصاص روز جمعه به روزه یا شب جمعه از میان شبها به نماز
باب تحریم وصال در روزه و آن عبارت است از این که دو روز یا بیشتر روزه باشد و در میان آنها اصلاً افطار نکند (شب را نیز بدون خوردن و آشامیدن به روز آورد)
باب تحریم نشستن بر قبر
باب نهی از محکم کردن قبر و ساختن بنا بر روی آن (با گچ و سیمان و ...)
باب شدت تحریم گریختن برده از آقایش
باب تحریم میانجیگری در حدود شرعی
باب نهی از دفع نجاست در راه مردم یا در سایهای که مردم در آن مینشینند و یا در مجرای آب و مانند اینها
باب نهی از دفع ادرار و مانند آن در آب راکد
باب کراهت این که پدر، بعضی از فرزندانش را در بخشش بر بعضی دیگر برتری دهد
باب تحریم عزاداری و سوگواری زن بر مرده بیشتر از سه روز جز برای شوهرش که چهارماه و ده روز است
باب تحریم فروختن یک شهرنشین چیزی را برای بیابان (ده) نشین (قبل از آنکه آنان قیمت جنسشان را در بازار بدانند) و ملاقات با کاروانیان و بیع بر بیع برادر و خواستگاری بر خواستگاری او مگر با اجازهی وی یا بعد از رد او
باب نهی از اضاعهی مال در غیر راههایی که شرع به آن اجازه داده است
باب نهی از اشاره به مسلمان با اسلحه و مانند آن، چه جدی باشد و چه شوخی و نهی کردن از دست به دست کردن شمشیر برهنه
باب کراهیت بیرون آمدن از مسجد بعد از اذان تا نماز فریضه را ادا نماید مگر آنکه عذری داشته باشد
باب کراهت رد کردن ریحان بدون عذر
باب کراهت مدح روبهروی کسی که خوف فتنهای بر او مانند غرور به نفس و ... هست و جایز بودن آن برای کسی که در حق او از چنان فتنهای امین هستند
باب کراهت خارج شدن از شهری که وبا در آن شیوع پیدا کرده است به قصد فرار از آن و نیز کراهت وارد شدن (افراد بیرون از آنجا) به آنجا
باب شدت تحریم سحر
باب نهی از مسافرت با قرآن به شهر کافران هرگاه خوف افتادنش به دست دشمن باشد
باب تحریم به کار بردن ظروف طلا و نقره در خوردن و آشامیدن و وضو گرفتن و سایر موارد استعمال
باب تحریم پوشیدن لباس رنگ شدن با زعفران برای مردان
باب نهی از سکوت روز و شب
باب تحریم نسبت دادن انسان به غیر پدرش و سر سپردگیش به غیر سرپرستان
باب دوری از ارتکاب آنچه خداوند و رسول او از آن نهی فرمودهاند
باب بیان آنچه که مرتکب عمل نهی شده میگوید، یا میکند
بخش نوزدهم کتاب احادیث متفرقه و لطایف
باب احادیث متفرقه و لطایف
بخش بیستم کتاب استغفار
باب استغفار
باب بیان آنچه خداوند برای مؤمنان در بهشت آماده کرده است